DI TÍCH TỪ ĐƯỜNG HỌ LÊ VĂN – THỜ QUẬN CÔNG LÊ ĐÌNH CHIÊU XÃ ĐÔNG YÊN

          Lê Đình Chiêu là nhân vật lịch sử thời Trần. Ông là một danh tướng phò tá dưới triều Vua Trần Dụ Tông (1341 – 1369), có công đánh giặc Chiêm Thành giữ yên bờ cõi được phong tước Thiệu Bảo Quận Công. Là một nhân vật tài năng đức độ, Lê Đình Chiêu đã được ban Quốc tính (họ Vua) và được Vua Trần gả Công chúa Trần Thị Bích và cho làm phò mã. Vì vậy nhân dân vẫn thường gọi là Phò mã tướng công Trần Đình Chiêu.

             

          Vì có nhiều công lao trong việc xây dựng và bảo vệ nhà nước Đại Việt, Phò mã Lê Đình Chiêu đã được Vua Trần ban thưởng ruộng đất để lập điền trang thái ấp. Vùng đất Mục Nhuận, tổng Thạch Khê nay là xã Đông Yên đã được Vua Trần phong làm điền trang cho Lê Đình Chiêu.

          Trở lại cố hương, Lê Đình Chiêu đã bắt tay xây dựng Mục Nhuận trở thành một làng quê trù phú đến nay đã hơn 700 năm với 30 đời và 5 chi họ.

          Câu đối ở Từ đường dòng họ còn ghi:

          Tứ Quốc Quận Công Vinh Phò Mã

          Khai cơ Mục Nhuận, thịnh trấn liên

          Nghĩa Là:

          Ban tặng Quận Công vinh phò mã

          Mở mang ra đất Mục Nhuận một làng quê hưng thịnh

          Cuộc đời chiến đấu của Lê Đình Chiêu khi còn làm việc quân cũng như khi về cố hương là một tấm gương sáng về lòng dũng cảm và đức hy sinh. Vì thế mà khi ông mất, nhân dân đã phong ông làm Thần Hoàng Làng. Nhà nước phong kiến thời Lê – Nguyễn đã sắc phong ông làm Phúc Thần.

          Bà Trần Thị Bích vợ của Quận Công Lê Đình Chiêu, thường được nhân dân gọi là Quận Công Phu Nhân. Trong Từ đường còn lưu lại một đạo sắc của triều Nguyễn phong thần cho Bà: “Sắc phong cho Quận Công phu nhân Trần Thị Bích phong sắc cho ba thôn là: Thôn Doãn (Đoài), thôn Trung, thôn Đông (làng Yên Doãn ngày nay), Phủ huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa phụng thờ bà chúa Hách Quận phu nhân Trần Thị Bích nổi mẫu nghiệm thấy linh ứng tới nay nối trải mệnh sáng nhớ về công trạng của thần phong tặng thêm (Dực bảo Trung hưng linh phù) là thần cho phép phụng thờ thần như cũ để thần ngầm giúp dân ta”.

          Từ đường dòng họ Lê Văn nơi thờ Quận Công Lê Đình Chiêu quay mặt về hướng Nam – nằm ở trung tâm làng Yên Doãn thuộc xã Đông Yên, huyện Đông Sơn ngày này, cách Quốc Công Từ dòng họ Nguyễn Nhữ khoảng 700m về phía Tây Nam, cách Núi Nhồi 5km về phía Đông, cách huyện lỵ 5km về phía Đông Bắc. Đây là một vùng đất cổ có con người sinh sống từ lâu đời trong đó có dòng họ Lê Văn.

          Trước kia, diện tích của Từ đường nằm trên khu đất rộng khoảng 3000m2, giờ đây diện tích đã bị thu hẹp lại. Theo bản đồ địa chính xã Đông Yên thửa đất số 285 với diện tích 288m2 là đất hiện tại của Từ đường ngày nay. Xung quanh Từ đường được xây tường bao.

          Kiến trúc của di tích là một ngôi nhà gỗ cổ được xây dựng từ thế kỷ XVII với nhà Tiền đường và Hậu cung. Nhà Tiền đường là một ngôi nhà 3 gian và 2 chái hẹp. Có chiều dài 7,45m, rộng 6,52m, với diện tích xây dựng 48,7m2. Kiến trúc của vì kèo gồm 4 vì với 6 cột cái, 8 cột quân, 4 cột hiên, 4 cột đá đỡ toàn bộ hệ thống vì ở phía trên.

          Hậu cung: là một gian nhà nằm ngang có chiều dài 2,7m rộng 2,3m với diện tích xây dựng 6,21m tiếp giáp với Tiền đường tạo nên thể liên hoàn có kiến trúc chuôi vồ cho toàn bộ công trình.

          Nhìn chung kết cấu kiến trúc công trình của Từ đường hài hòa đẹp mắt. Nhà Tiền đường là một công trình kiến trúc gỗ với một số nét hoa văn được chạm trổ tinh vi đẹp mắt trên các con rường và kẻ bẩy. Hệ thống hoành tải, rui mè bằng gỗ lim vuông vắn chắc khỏe. Mái lợp ngói mũi, nền lát gạch bát màu đỏ cổ, bờ hè trước được bó bằng đá xanh lăn giai.

          Kiến trúc tuy không lớn song kết cấu hài hòa, chắc chắn theo thức kiến trúc truyền thống dân gian, thế kỷ XVII – XVIII.

          Từ đường họ Lê Văn – Thờ Quận công Lê Đình Chiêu được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp Tỉnh năm 2004.

(Trích Nguồn Lý lịch di tích theo Quyết định số 255/QĐ-CT ngày 28/01/2004 của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa)